Water kan nuttig zijn en plezier geven: als bron van ons voedsel of om te spelevaren. Maar een teveel aan water geeft overlast: vocht en schimmel binnenshuis en verkeersproblemen buitenshuis. Het kan zelfs een samenleving ontwrichten. Ook in onze gemeente krijgen we steeds vaker te maken met wateroverlast. Het klimaat verandert en wat we nu nog een uitzonderlijke hoosbui noemen, hoort er straks gewoon bij. Als gemeente, bedrijven en inwoners zijn wij allen aan zet om de ergste problemen op te lossen en voor het overige ons aan te passen.

Erfenis

Rob Elemans staat als medewerker beheer en onderhoud van de gemeente Geldrop-Mierlo aan de lat om het regenen afvalwater in goede banen te leiden. Hij legt uit hoe de gemeente hiermee omgaat. Het veranderende klimaat vergt een voortdurende aanpassing. Om de wateroverlast te verminderen, moeten we enerzijds dealen met een erfenis en anderzijds slim omgaan met de toekomst. In het verleden voerden we het regenwater via de riolering zo snel mogelijk af en bouwden we huizen op laaggelegen plekken. Deze combinatie levert nu bij extreme buien problemen op: het rioolstelsel kan het niet meer aan en het teveel aan regenwater stroomt naar de lager gelegen delen, met wateroverlast als gevolg.

Voor (bijna) elk water een oplossing

Bij extreme buien kunnen zogenaamde wadi’s (waterbergingskuilen) een oplossing bieden voor het teveel aan regenwater. Dit kan niet overal: het werkt alleen op laaggelegen plekken, de grond moet van de gemeente zijn, er moeten geen leidingen of boomwortels in de weg zitten en de grondwaterstand moet niet te hoog zijn. En omwonenden moeten er soms aan wennen: bij hoosbuien blijft er een tijdje water in een wadi staan. Iets waar ouders met kleine kinderen rekening mee moeten houden, maar dat geldt voor alle mogelijke gevaren in de openbare ruimte. Een ander verhaal is het als het vieze rioolwater via de putdeksels de straat op loopt: hiervoor kan een afgesloten ondergrondse bergingskelder een oplossing bieden. Het vieze water wordt later weer terug het riool ingepompt en naar de zuivering afgevoerd. De gemeente is al een tijd bezig met de aanleg van wadi’s en bergingskelders. De grootste problemen van overlast van regenwater in woningen zijn dan ook opgelost. Een probleem van andere orde is de stijging van het grondwater bij langdurige regenval. Ook dit kan overlast geven in kelders en kruipruimtes. Heel vervelend, maar veel lastiger aan te pakken. We leven hier niet in een polder waar met pompen gestuurd kan worden op de grondwaterstand.

Lessen uit het verleden

Problemen uit het verleden proberen we voor de toekomst te voorkomen. Ook nu is de bouwopgave groot. Dit in combinatie met minder vrije ruimte kan leiden tot ondoordacht bouwen op te laag gelegen plekken. Gelukkig is er informatie beschikbaar in de vorm van hoogtekaarten en een klimaatstresstest waarbij je op kaart ziet welke delen bij extreem regenweer onderlopen. De gemeente adviseert bouwers over de gewenste hoogte om problemen te voorkomen, maar kan dit niet afdwingen.

Blik naar de toekomst

De gemeente zorgt daar waar het kan voor droge voeten en gaat hiermee in de toekomst door. Er komt een verplichting om bij nieuwbouw alle regenwater op eigen terrein te infiltreren. Nieuw aan te leggen verzamelriolen gaan zorgen voor een vlotte afvoer van hemelwater uit de wijken naar wadi’s, sloten, vennen en beken. Maar ook bedrijven en inwoners kunnen het nodige doen door te zorgen dat zoveel mogelijk water ter plekke infiltreert en het riool niet belast. Dit kan door verharding te vervangen door planten en door het regenwater van het riool af te koppelen. Voor dit laatste is gemeentelijke subsidie beschikbaar. En dan nog blijft het de vraag of we bij extreme buien onze voeten droog houden. Het blijft onzeker. Ons aanpassen aan het veranderende klimaat is iets van lange adem: het vergt een lange voorbereidingstijd, de nodige capaciteit en veel geld. Tot die tijd moeten we accepteren dat straten blank komen te staan en er soms ook in woningen overlast is.