Basisrioleringsplan en Blauwe Aderplan

Blauwe Aderplan

Wat is het

Het Blauwe Aderplan is een lange termijn visie op de omgang met hemelwater en ook een plan op hoofdlijnen voor de aanleg van regenwatersystemen. Het geeft een visie op het uiteindelijke ontwerp van het regenwater stelsel, zoals dat er uit moet gaan zien.

Waarom maken we dit

In het verleden is al veel regenwater riolering aangelegd. Hier lag echter geen plan aan ten grondslag. Het nu ontwikkelde basisplan dient als leidraad bij toekomstige rioolverbeteringen. Zo worden de ons ter beschikking staande middelen bij de aanleg van regenwaterriolering doelmatig aangewend. Maar zo kunnen we ook de regenwateroverlast op langere termijn beter tegengaan.

In 2016 heeft het college de “Hemelwatervisie 2016” vastgesteld. Deze voorloper van het Blauwe Aderplan ging hoofdzakelijk in op de aanpak van de toen bekende wateroverlast locaties. Deze informatie is nog steeds actueel. Maar door een beter inzicht in de ruimtelijke oorzaken van wateroverlast bij zware regenval kunnen we nu ook nieuwe knelpunten voorzien, de bestaande beter doorgronden en problemen effectiever aanpakken. Het plan is daarmee een bouwsteen voor de uitvoeringsagenda van het klimaatadaptatiebeleid. Voor onze ontwerpers is het een leidraad bij de het voorbereiden van de rioolvervangingen.

Door de wateroverlast bij hevige regen zo veel mogelijk te beperken, kunnen we de kwaliteit van de leefomgeving op peil houden. We doen dit door het afkoppelen van regenwater van het gemengde rioolstelsel en het vergroten van diameters van rioolbuizen. Het Blauwe Aderplan beoogt een visie en concrete optimalisatieslag voor de herverdeling van het hemelwater binnen de gemeente. Dit houdt op hoofdlijnen in dat water wordt afgevoerd vanuit overlastlocaties en getransporteerd naar droge locaties of locaties met extra innamecapaciteit. In het BRP is die visie middels een hydraulische berekening gecontroleerd op goede werking.

Wat staat er in

In het rapport wordt een principeoplossing voor knelpunten beschreven. Dit zijn nog geen voldragen plannen. De schetsontwerpen worden nader uitgewerkt en op het investeringsprogramma van de gemeentebegroting ingepland.

Beknopte inhoud

Algemeen

Zowel in Geldrop als in Mierlo zijn verschillende mogelijkheden om een robuust regenwatersysteem in te richten. De voorgestelde maatregelen in hoofdstuk 4 zijn nodig om een goede hemelwaterstructuur te realiseren. De hoofdstructuur bestaat uit enkele doorgaande hemelwaterleidingen met een robuuste doorsnede. Deze leidingen worden geprojecteerd in enkele wegen met voldoende ruimte voor een gescheiden rioolstelsel. Bij voorkeur een structuur met noord-zuid en oost-west verbindingen. De aanliggende wijken kunnen op termijn worden aangesloten op deze hoofdstructuur. Per wijk dient dan een HWA stelsel te worden ontworpen op basis van de reeds aanwezige hoofdstructuur.

Dit blauwe aderplan betreft met name een praktisch ingestoken plan op basis van de reeds bestaande HWA leidingen. Aan de hand van deze leidingen zijn voorstellen gedaan voor een doorgaande hemelwaterstructuur. Daarbij is ook gekeken naar de beschikbare ruimte in het openbare ruimte en zijn zoekgebieden aangegeven voor het tijdelijk bufferen van overtollig hemelwater. Sommige van deze zoekgebieden zijn in particuliere handen en zal in een vroeg stadium overleg moeten worden gevoerd met de grondeigenaar om de mogelijkheden te bespreken. Mogelijkheden voor meervoudig grondgebruik waarbij een ondergrondse waterberging wordt aangelegd zijn wel kostbaar maar tegenwoordig ook gangbaar.

Bovenstaande neemt niet weg dat een belangrijk uitgangspunt is dat het hemelwater bij voorkeur verwerkt wordt op de plaats waar het valt. Dus lange transportleidingen naar een locatie met een waterbuffer worden zoveel mogelijk vermeden. Veel ruimte in het openbare gebied om het water ter plaatse te verwerken is echter niet beschikbaar. Particulieren stimuleren om af te koppelen is zeer zinvol, alleen de handhaving van de particuliere voorzieningen blijft lastig.

Sommige van de voorgestelde maatregelen vergen een langere voorbereidingstijd, anderen kunnen op korte termijn worden uitgevoerd of kan met de voorbereiding worden begonnen. Het is wel van belang om daadwerkelijk te beginnen met de voorbereiding.

Volgens de modelberekeningen en gezien de wateroverlast klachten van de afgelopen tijd zijn de watersystemen van beide kernen op veel locaties wateroverlastgevoelig. Daarom is de belangrijkste conclusie en aanbeveling dat maatregelen nodig zijn en dat club waterbeheer hierbij leidend is. Dit Blauwe Aderplan is daarbij richtinggevend. Maatregelen op straatniveau dienen nader te worden uitgewerkt en te worden getoetst aan het Blauwe Aderplan. Een goede samenwerking tussen waterbeheer en werkvoorbereiding is daarbij essentieel.

Maatregelen

In het plan wordt een groot aantal maatregelen voorgesteld. In onderstaande kaartjes zijn zij globaal ingetekend. Het nummer correspondeert met de tabel. De blauwe lijnen tonen de aanwezige regenwaterriolen.

Overige aanbevelingen

Verkeersremmende maatregelen:

• Drempels en plateau’s kunnen een belemmering voor bovengrondse afstroming van regenwater vormen. Advies is om verkeersremmende maatregelen zo uit te voeren dat het geen belemmering meer vormt voor afstromend regenwater, bijvoorbeeld door toepassen van een zogenaamde ‘punaise’.

Bouwpeilen en perceelhoogten

• In het planontwerp moeten hoogten worden vastgesteld, deze ook vastleggen en controleren bij de realisatie. Afspraken tussen waterbeheer en bouwen/wonen is van groot belang. Dit voorkomt problemen in de toekomst. Een lage ligging is gevoelig voor wateroverlast vanuit het riool en voor afstromend regenwater.

HWA-riool en verbindingen naar gemengd riool

• Ondergrondse verbindingen tussen een HWA-riool (of IT-riool) en gemengd riool zijn niet (altijd) gewenst. Een HWA-riool dient altijd van een escape te worden voorzien bijvoorbeeld naar open water of een verlaagde groenvoorziening.

Ontluchting van rioolstelsels

• Bij afkoppeling is de ontluchting van het bestaande gemengde rioolstelsel een belangrijk aandachtspunt. Daarnaast kan de ontluchting van een HWA stelsel eenvoudig worden opgelost door het toepassen van roosterdeksels. Advies is in het planproces dergelijke punten op te nemen in een projectplan.

Hoofdstructuren greppels vs onderhoud

• In de inventarisatie is gebleken dat greppels niet met elkaar verbonden zijn, of dat duikers vol zitten met zand en blad. Advies is deze periodiek te onderhouden en/of te controleren.

Planontwerp, uitgangspunten en toetsmogelijkheden

• Gebleken is dat enkele situaties in de loop der tijd zijn gerealiseerd, die beheertechnisch gezien ongewenst zijn. Advies is om in het planproces de afstemming te vinden of te organiseren met uitgangspunten en toetsmogelijkheden, middels een projectmemo en een checklist voor overdracht.
• Met het oog op de toekomst is het van belang dat nieuwe HWA stelsels worden ontworpen in overleg tussen de afdeling waterbeheer en de projectvoorbereiding voor grotere werken. De uitgangspunten dienen door de medewerkers van waterbeheer als grootste belanghebbende te worden opgesteld en te worden meegegeven aan de werkvoorbereiders. Het aanbrengen van een robuuste escape is daarbij essentieel.
• Bij projecten waarbij een HWA stelsel wordt aangelegd wordt geadviseerd om de voorkant van bestaande woningen ook af te koppelen en aan te sluiten op het HWA stelsel.
• Bij het afkoppelen van de wegverharding moet erop worden gelet dat de ontluchting voor het gemengde stelsel via de kolken zijn komen te vervallen. Extra ontluchting via de inspectieputdeksels wordt aangeraden.
• Bij een reconstructie van een weg/gebied dient tevens een hemelwatervisie voor het betrokken gebied te worden opgesteld om te waarborgen dat er op termijn een goed functionerend HWA stelsel ontstaat. Als basis voor deze hemelwatervisie dient het Blauwe Aderplan.

Vervolg

De voorgestelde oplossingen moeten verder worden uitgewerkt

In de rapportage worden diverse voorstellen op hoofdlijnen gedaan om het stelsel te verbeteren. Naar verwachting zijn dit haalbare oplossingen, al moet er nog wel wat meet– en rekenwerk worden verzet. Ook moet het geld nog worden gevoteerd.

Wateroverlast kan niet worden voorkómen.

In de afgelopen jaren zijn wij steeds vaker geconfronteerd met extreme vormen van neerslag, hitte en droogte. Het is niet zo dat er jaarlijks meer neerslag valt, maar het valt in kortere tijd. Het rioolstelsel kan dit grote piekaanbod nooit aan. Het rioolstelsel is over een periode van bijna een eeuw gegroeid tot wat het nu is. Het is financieel en praktisch onmogelijk om heel snel te anticiperen op de gewijzigde neerslagcondities. Maar door realisatie van de verbetermaatregelen als genoemd in het BRP en Blauwe aderplan én de uitvoeringsagenda van het Klimaatbeleid komen we op langere termijn (15-25 jaar) wel tot een verbetering. Het is dus een zaak van lange adem, en we moeten in de komende decennia dan ook rekening blijven houden met wateroverlast bij hevige regenval.

Meer weten?

De rapportage is vrij omvangrijk en bevat veel technische informatie. Wilt u hier meer informatie over? Neemt u dan contact op met Rob Elemans of Bart te Walvaart van de afdeling Ruimte. U kunt hen bereiken via telefoonnummer 0404-2893893.