De eikenprocessierups is al heel wat jaren actief in Nederland. De rups is de larve van een nachtvlinder die haar eitjes legt in de toppen van vooral eikenbomen waarin ze overwintert. Tijdens onze monitoringsronde hebben we de eerste jonge rupsen gezien. Tijd voor de gemeente om er weer actie op te ondernemen!

Ontwikkeling rups

Nu zitten de rupsen in de boomtoppen te wachten tot het blad uitkomt om zich hieraan tegoed te doen. Na een aantal vervellingen komen groepjes rupsen samen en vormen grote nesten op de stammen van eikenbomen. Na de vierde vervelling krijgen ze brandharen die een allergische reactie kunnen veroorzaken bij mensen en dieren. De nesten bestaan uit een dicht spinsel van draden, brandharen, vervellingshuidjes en uitwerpselen. Vanuit hun nesten gaan de rupsen ’’s nachts, in processie, op zoek naar voedsel.

Preventief behandelen

Vanaf maart 2020 zijn we in onze gemeente gestart met het preventief behandelen van eikenbomen met een biologisch middel. Vorig jaar behandelden we 4.800 eiken en dit jaar gaan we 4.100 eiken behandelen op plekken waar het gezondheidsrisico door de brandharen het grootst is. Dat is 15% minder dan vorig jaar en 50% minder dan sinds we begonnen zijn met behandelen. Door minder te behandelen en de biodiversiteit te verhogen proberen we een nieuw evenwicht te creëren waarin behandeling tot een minimum beperkt kan worden. 

Golfbeweging

Uit onderzoek blijkt dat de overlast door de eikenprocessierups een cyclus volgt die een golfbeweging maakt, in 2018 zaten we op de top van de golf en de dalende lijn is nu ingezet. Wanneer we de bodem van de golf en de nieuwe piek bereiken is moeilijk te voorspellen maar naar verwachting zal de nieuwe piek liggen tussen 2025 en 2030. Dat is dan ook de reden dat we de methode die we momenteel hanteren de komende jaren doorzetten. 

Biologische bacterie

Er zijn twee methodes die gebruikt worden preventief of curatief. Preventief betekent het bestrijden voordat de rupsen hun brandharen krijgen. Curatief  is achteraf; als de nesten zichtbaar in de bomen aanwezig zijn. Voor de preventieve bestrijding gebruiken wij in Geldrop-Mierlo een biologisch bacterie preparaat. Dit middel is goedgekeurd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Het pakt alleen bepaalde rupsen van een soort aan en is niet schadelijk voor andere insecten, dieren en mensen. Ook heeft het middel geen invloed op de natuur of het grondwater. Het wordt in een specifieke periode gebruikt waarin nog weinig andere rupsen aanwezig zijn in de eikenbomen. 

We behandelen geen eiken aan de Kleine IJsvogelvlinder Fietsroute en ook niet op plekken waar beschermde vlinders voorkomen. Er zijn daar genoeg plantensoorten en dieren die plagen zoals die van de eikenprocessierups op een natuurlijke wijze kunnen voorkomen

Biodiversiteit

Een belangrijke andere stap in de bestrijding van de eikenprocessierups is het creëren van een biodiverse omgeving. Dit is een natuurlijke omgeving met veel verschillende bomen, plantensoorten en dieren. Vogels zijn daarbij belangrijk, omdat zij een natuurlijke vijand zijn van de rupsen. Als gemeente hebben we daarom op verschillende plekken nestkastjes gehangen. Ook insecten zorgen namelijk voor een biodiverse omgeving en bovendien eten bepaalde insecten de eitjes van de eikenprocessierups.

Verder zorgen we ervoor dat er meer soorten bloemen in onze gemeente komen te staan en maaien we het gras rond de bomen niet meer weg. In  bermen zaaien we speciale bloemen- en kruidenmengsels die aantrekkelijk zijn voor juist die vogels en insecten die de rupsen(eitjes) eten.

Nestkasten voor vleermuizen

Tot slot hebben we 48 nestkasten voor vleermuizen geplaatst in Geldrop en Mierlo. Een medewerker van de buitendienst heeft deze kasten in zijn vrije tijd gemaakt. Vleermuizen vangen ’s nachts (nacht)vlinders. Ook de vlinders die ooit eikenprocessierups waren. Deze kunnen dan geen eitjes meer leggen.

Wat te doen bij irritatie door eikenprocessierups

Jeuk? Plakband!

Wanneer u plotseling last krijgt van jeuk, huiduitslag en/of irritaties aan de ogen en de luchtwegen dan kan dat betekenen dat u in aanraking bent gekomen met brandharen van de eikenprocessierups. Als u klachten heeft, is het belangrijk om te voorkomen dat de brandharen zich verder over het lichaam verspreiden. Het is daarom goed om de huid direct na blootstelling met plakband te strippen en daarna met water af te spoelen. 

Kleding wassen

De brandharen zijn niet gemakkelijk te verwijderen uit kleding. Het beste is om kledingstukken die besmet zijn met brandharen heel grondig te wassen (liefst op 60ºC). Meestal verdwijnen de klachten binnen enkele dagen tot 2 weken vanzelf. Bij hevige jeuk kunnen middelen tegen de jeuk, zoals zalf op basis van menthol, verlichting geven. Zijn de klachten ernstiger, dan is het verstandig naar de huisarts te gaan